خاطره نویسی و جایگاه آن در تاریخ‌نگاری عصر قاجار
معرفی کتاب خاطره نویسی و جایگاه آن در تاریخ‌نگاری عصر قاجار
کتاب خاطره نویسی و جایگاه آن در تاریخ‌نگاری عصر قاجار، به تالیف سمیه عباسی، به بررسی نحوه‌ی شکل‌گیری و توسعه خاطره‌نگاری و مشخص کردن جایگاه آن‌ها در تاریخ نگاری دوره‌ی قاجار می‌پردازد.
هدف و موضوع مورد پژوهش در کتاب خاطره نویسی، با توجه به آنکه هدف و کار اساسی بر روی متن کتاب‌های خاطرات مربوط به دوره‌ی قاجار بوده و در گردآوری اطلاعات و تحلیل داده‌های مورد کاربرد از روش توصیفی تحلیلی (روش اصلی در تحقیقات تاریخی) استفاده شده است.
برخوردها و آشنایی‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با کشورهای قدرتمند غربی تاثیرات مهمی بر جامعه‌ی ایران عصر قاجاری نهاد. آشنایی با شیوه‌های نوین تاریخ‌نویسی و دگرگونی روش‌های تاریخ‌نگاری ایرانی، یکی از مهمترین دستاوردهای این پدیده بوده است. خاطره‌نگاری نوین -با تیکه و آگاهی از من فردی و هویت جمعی- از گونه‌های مربوط به این حوزه است که از اواسط عصر ناصری تحت تاثیر مستقیم افکار و مظاهر اروپایی تشکیل و به موازات عمر این سلسله، به خصوص با وقوع انقلاب مشروطه توسعه و تحولی عظیم یافت.
جنگ‌های ایران و روس که چشم و گوش برخی ایرانیان ترقی‌خواه را به دنیای جدید گشود، زمینه‌های نخستین ِاخذ دستاوردهای فکری و مادی تمدن جدید اروپایی در ایران را موجب شد. آشنایی با تاریخ‌نگاری نوین و انواع آن از دستاوردهای جدید فکری غرب بود که از اواسط عصر ناصری مورد توجه قرار گرفت. این آشنایی با شیوه‌های نوین و انتقاد بر سنت تاریخ‌نویسی کهن ایرانی محصول تحول ذهنی و تحول در جهان‌بینی و افق فکر ایرانی در نسبت با باورها و عقاید سنتی و ریشه‌دار حاکم بر نظام فکری ایرانیان بود. شکل‌گیری خاطره‌نویسی و وقایع‌نگاری روزانه -با تکیه‌بر من فردی و جمعی (آگاهی ملی)- به‌عنوان گونه‌های جدید در تاریخ‌نگاری به‌صورت مخفی و غیر رسمی در انتقاد به شیوه‌ی مرسوم در ثبت وقایع که نوعی تاریخ‌نویسی آشکار و فرمایشی بود، را باید در این راستا قلمداد کرد.
در تحلیل تاریخی خاطرات از دو منظر کمی و کیفی می‌توان به ارائه داده‌ها پرداخت و بیان کرد که سیر کمی خاطرات از جهش خاص و در کل از روند صعودی برخوردار بوده است. وجود 51 خاطره در دوره‌ی قبل از مشروطه از 41 خاطره نگار و به ثبت رسیدن 72 خاطره از 72 خاطره‌نگار در دوره‌ی مشروطه تا سقوط قاجار از مطالب قابلبیان در این حوزه است؛ اما از منظر کیفی یا هما‌ن ارائه‌ی داده‌های تاریخی بکر از منظر سیاسی و اجتماعی اوج آن را باید در خاطرات دوره‌ی مشروطه قلمداد کرد.
در تقسیم‌بندی خاطرات بر اساس پایگاه طبقاتی خاطره‌نگاران نیز باید اذعان کرد که بیشترین خاطره نوشته‌ها مربوط به طبقه‌ی مسلط است. که از مجموع 14 خاطره‌نگار، 32 نفر متعلق به این گروه است که 21 نفر آن‌ها در دوره‌ی اول جای می‌گیرند و از منظر ارزش‌گذاری خاطرات بر اساس شاخصه‌های موجود در تاریخ‌نگاری، بیشترین امتیاز را نیز باید به خاطره‌نگاران همین طبقه مسلط داد و برتری این مورد را من باب خاطرات این طبقه قائل بود.
فهرست مطالب
سپاسگزاری
پیشگفتار
فصل اول: کلیات و مبانی پژوهش
فصل دوم: کلیات و مبانی خاطره‌نویسی
فصل سوم: بررسی و تحلیل تاریخی خاطرات دوره‌ی قاجار
فصل چهارم: بررسی جایگاه خاطرات در تاریخ‌نگاری دوره‌ی قاجار
کلام آخر
فهرست منابع
کتب فارسی
مقالات فارسی
سراچه‌های فارسی
منابع انگلیسی
مولفان
سمیه عباسی
منابع
موضوعات
ادبیات